Sanok - wyjazd drugi - 20.06.2013

W dniu 28.02.2012 napisałem na blogu: „O Filipinie i Antonim nie wiem właściwie nic”

Minęło niespełna półtora roku. Co wiem dzisiaj?

Antoni Janiszewski urodził się szesnastego maja 1858 roku w Przeworsku, w domu pod numerem 137. Poród przyjmowała akuszerka, Katarzyna Harsche. Niemowlę ochrzcił ksiądz Marceli Misiągiewicz trzynastego czerwca tegoż roku, w kościele pod wezwaniem Ducha Świętego (dzisiejsza Bazylika). Matką chrzestną była Michalina Wysocka, żona Karola Wysockiego. Ojciec chrzestny to poczmistrz (odpowiednik dzisiejszego kierownika urzędu pocztowego) Antoni Misiągiewicz. Patronami Antoniego na drogę życiową mieli być św. Antoni z Padwy (13 czerwca to jego święto) i św. Jan Nepomucen. W akcie chrztu imiona podano po łacinie: Antonius de Padua Joannes Nepomucen. Rodzicom chrzestnym asystowali Aleksander Tarłowski i Rozalia Kotarska, żona Jana Kotarskiego.

Wszystkie te informacje są w akcie chrztu. Nie miałem problemu z ich odczytaniem – ksiądz Marceli Misiągiewicz miał ładny i staranny charakter pisma.

W wieku niespełna trzech lat mały Antoś zyskał siostrę. W dniu siódmego lutego 1861 roku urodziła się Maria (właściwie Marianna – tak jest w akcie chrztu). Niestety w tym samym roku, dziewiątego sierpnia oboje stracili ojca.

Dzieciństwo i młodość bez ojca zapewne nie były łatwe. Ale jakieś wykształcenie, w miarę przyzwoite Antoni uzyskał. Ożenił się z Franciszką Maruszczakowską, córką Gabriela i Leokadii z domu Horwat. Gdzie i kiedy? Tego nie wiem, być może w Wiśniowczyku, gdzie 31.III.1893 r. przyszła na świat ich pierwsza córka, Zofia. Potem, 30.IX.1895 r. urodził im się syn, Marian – mój Dziadek. Ale to już było w Kozowej, niedaleko Brzeżan. Druga córka, Jadwiga urodziła się w miejscowości Dobromil, 27.I.1900 r.

Państwo Janiszewscy zmieniali więc miejsce zamieszkania dość często. Dlaczego? Zapewne chodziło o pracę. Kim był z zawodu Antoni? W akcie chrztu syna Mariana, w rubryce „conditio” dotyczącej rodziców, przy nazwisku Antoniego wpisano „scriba”. Był więc kimś w rodzaju urzędnika, pisarza. Bardzo możliwe, że był wtedy pisarzem u notariusza, Władysław Lewickiego. W akcie chrztu Mariana jako ojciec chrzestny widnieje właśnie on – c.k. notariusz Władysław Lewicki (Lenicki, Lanicki? - nie jestem całkowicie pewien, czy dobrze odczytałem).

W początku XX wieku rodzina Janiszewskich mieszkała już w Sanoku. Antoni pracował jako urzędnik, buchalter w Fabryce Wagonów. Poza pracą uczestniczył w życiu społecznym – był członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”

A tak wyglądał – tu na fotografii z synem, Marianem, około 1905 roku.

Antoni Janiszewski umarł 27.X.1910 roku, mając 52 lata. Przyczyną śmierci była zapewne jakaś ciężka choroba, w akcie zgonu wpisano „marasmus”, co oznacza wyniszczenie.

Z Przeworska do Sanoka jest niespełna dziewięćdziesiąt kilometrów. Dojechałem tam przed godziną czternastą. Administracja cmentarza była jeszcze czynna. Już wcześniej wiedziałem, że istnieje księga pochówków a w niej wpisy dotyczące Antoniego i Filipiny. Teraz mogłem je sfotografować.

Nie łudziłem się, że odnajdę grób Antoniego – minęło przecież ponad sto lat. Grób nawet jeśli był, mógł być zarośnięty. Napisy mogły być zatarte. A najpewniej w miejscu pochówku Antoniego mógł leżeć już ktoś inny.

Spacerowaliśmy po nekropolii razem z panią z administracji cmentarza w ogromnym upale. Pokazała mi gdzie ewentualnie mogłaby być poszukiwana mogiła i rozstaliśmy się. Wyciągnąłem aparat i zacząłem robić zdjęcia, gdy nagle usłyszałem – „Znalazłam! Znalazłam Antoniego !!”

Nie da się ukryć, wzruszyłem się, gdy stanąłem nad grobem mojego Pradziadka. Nie liczyłem na to i tym większa była moja radość. Mogiła skromna, na betonowym postumencie wmurowana niewielka, metalowa tablica. Napisy czytelne i nie pozostawiające wątpliwości – to On!

Pani z administracji stała się ofiarą mojego wzruszenia, bo zarobiła buziaka w policzek. Należy jej się wielkie podziękowanie!

W zasadzie wystarczyłby mi grób Antoniego, ale przecież trzy lata po nim, na tym cmentarzu pochowano jego matkę, Filipinę Janiszewską.

Trudno uwierzyć, ale i ten grób istnieje!!! Moja Praprababka leży kilka metrów od swojego syna!

Ale sam tego grobu nie odnalazłem. Pomogła mi pani, dzięki której mogiła Antoniego Janiszewskiego od kilku lat jest utrzymywana w bardzo dobrym stanie. Bardzo, bardzo dziękuję!

Na grobie Filipiny Janiszewskiej rośnie las paproci. Napisy na metalowej tabliczce są już trochę niewyraźne ale i one dają pewność, kto tu leży...

Jeszcze niedawno oni oboje byli dla mnie „tylko” znanymi z imienia i nazwiska przodkami. Teraz, gdy stopniowo Ich odkrywałem, gdy wiem o Nich dużo, dużo więcej, gdy znalazłem się w miejscach w których i Oni przebywali – stali mi się po prostu bliscy. Przecież cząstka ich jest we mnie. I biologicznie i duchowo też...

Więc jeśli mogłem stanąć nad ich grobami i pomodlić się – to czegóż chcieć więcej?

Przeworsk - wyjazd drugi - 20.06.2013

Nieoceniony Pan Stanisław Markowski z kancelarii parafialnej w Przeworsku odszukał kolejne dokumenty. W księdze zaślubin odnalazł akt małżeństwa Wiktora Janiszewskiego i Filipiny Rychter – Pelikańczyk, a w księdze zapowiedzi wpisy dotyczące zapowiedzi tychże. Oto zapowiedzi :

Ten zapis zawiera nowe dla mnie informacje.Do tej pory nie znałem imienia matki Wiktora – to Marcjanna, z domu Majewska. Dopisałem Szacowną Antenatkę do drzewa genealogicznego. Imię ojca – Franciszek – znałem już wcześniej, z przekazu Ciotki Marii Adamczykowej.

Nie wiedziałem też, gdzie urodził się Wiktor. W księdze wpisano Miżeniec – cyrkuł Przemyski, poprawna, obecna nazwa to Miżyniec – dziś Ukraina, bardzo blisko polskiej granicy. Adres zamieszkania Wiktora – Przeworsk, dom nr 137. Wiek pana młodego 37 ½ roku.

Kolejna nowość – miejsce urodzenia Filipiny Rychter. To Kozowa niedaleko Brzeżan, czyli ta sama miejscowość, gdzie później urodzi się wnuk Filipiny, a mój Dziadek, Marian Janiszewski. Filipina przed małżeństwem mieszkała w Budach Przeworskich (obecnie to już Przeworsk), w domu nr 17.

Wiek panny młodej 23 1/2 roku

Narzeczeni wykazali się metrykami chrztu dnia 8 stycznia 1857, a zapowiedzi miały miejsce w trzy kolejne niedziele stycznia – 11, 18 i 25.

Akt ślubu:

"Jako ja Ojciec Franciszek Richter córce mojej małoletniej Filipinie na związek małżeński z Wiktorem Janiszewskim zezwalam na to się przy świadkach podpisuję" - i tu własnoręczny podpis:

"Franciszek Pelikańczyk Rychter ojciec".

W jednym zdaniu pojawiają się dwa brzmienia nazwiska, najpierw Richter, potem Rychter – chyba to drugie jest właściwe, w końcu tak napisał sam zainteresowany.

A ciekawe, że dwudziestotrzyletnia panna uważana była za małoletnią i potrzebowała do małżeństwa zgodę ojca...

Pod aktem zawarcia małżeństwa podpisani są dwaj księża – proboszcz parafii p.w. Ducha Świętego w Przeworsku, kanonik wiedeński Ludwik Boczkowski, oraz dziekan i proboszcz parafii w Niepołomicach, Józef Kutrzeba. Przypuszczam, że proboszcz z Niepołomic był znajomym, lub krewnym którejś z rodzin – pana młodego, lub panny młodej i stąd jego obecność.

Świadkami byli: znany nam już poczmistrz Antoni Misiągiewicz, oraz Antoni Grocholski, zastępca Skarbu Łańcut.

Grocholscy to bardzo znana i bardzo rozgałęziona rodzina. Na stronie jej poświęconej o Antonim pisze się tak:

"Rafał Antoni Grocholski - żona Izabela Wysocka. Na podstawie tradycyi rodzinnej jego potomków i osobistych informacyi nam udzielonych, nie popartych wszakże dotychczas żadnymi dokumentami, notujemy, co następuje:
Po powstaniu 1831 r., zmuszony emigrować, Antoni Grocholski znalazł się w Galicyi, gdzie z czasem został administratorem czy pełnomocnikiem, Hr. Potockich z Łańcuta. Poślubił Izabelę z Wysockich, z którą przemieszkiwał z Żołyni czy Rakszawie, niedaleko Łańcuta. Zmarł w podeszłym wieku wkrótce po 1875 roku. Z małżeństwa wspomnianego miał sześciu synów i jedną córkę, mianowicie: Stefana, Zdzisława, Stanisława, Romana, Władysława, Augusta i Antoninę."

Jeden z synów Antoniego Grocholskiego, Stanisław urodził się tego samego roku co Antoni Janiszewski. Był znanym i cenionym malarzem. Jego obrazy znajdują się w zbiorach w Monachium; Muzeum Narodowe w Krakowie posiada obraz Śmierć sieroty; w dawnej galerii m. Lwowa znajdował się obraz Śmierć Ofelii.

Garść informacji o malarzu zaczerpnięta z internetu:

"Grocholski Stanisław (1858-1932), malarz. Ur. 6 VI jako syn Antoniego i Izabeli z Wysockich, w Żołyni koło Łańcuta. Ojciec jego przybył po r. 1831 z Wołynia do Galicji i znalazł pracę w dobrach łańcuckich Potockiego. Grocholski rozpoczął studia w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, pod kierunkiem Matejki, po czym wyjechał do Paryża, gdzie pozostawał w pracowni Bonnata. Późniejsze studia w Akademii w Monachium pod kierunkiem prof. Aleksandra Wagnera wpłynęły decydująco na charakter malarstwa Grocholskiego. Grocholski należał do wybitniejszych przedstawicieli malarstwa monachijskiego. Malował wnętrza chat chłopskich, przedstawiając rozgrywające się w nich życie codzienne, jak wesela, odpusty, choroby, bójki, Żydów zaś często przy modlitwie.

W 1901 r. wyjechał artysta do Ameryki i osiadł w Buffalo, gdzie zmarł 26 II 1932 r."

                                               Stanisław Grocholski - Śmierć sieroty

Zaślubiny Wiktora i Filipiny odbyły się 31 stycznia 1857 r. Półtora roku później przyszedł na świat Antoni, cztery lata później – Maria, a pół roku po jej narodzinach Wiktor Janiszewski już nie żył.

Zapytałem Pana Markowskiego o miejsce ewentualnego pochówku Wiktora. Nie miał dla mnie dobrych wiadomości. Najstarszy przeworski cmentarz nie istnieje. Został "zlikwidowany" w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Zlikwidowany, to znaczy zrównany z ziemią, bez żadnego szacunku dla znajdujących się tam szczątków ludzkich. W jego miejscu dziś funkcjonuje dom kultury...

Istniejąca do dziś nekropolia założona została w 1866 roku. Wniosek jest jasny. Wiktor zmarł w roku 1861, więc musiał być pochowany na starym cmentarzu. Odwiedziłem cmentarz istniejący i rzeczywiście - najstarsze nagrobki pochodzą z końca wieku XIX i początków wieku XX.

Potem wybrałem się do Muzeum w Przeworsku. Muzeum mieści się w dawnym pałacu Lubomirskich.

Lubomirscy byli pracodawcami – może Franciszka, ojca Wiktora, a na pewno Jana Kantego Janiszewskiego - dziadka Wiktora.

Tak o Janie Kantym pisze w swoim tekście Maria z Janiszewskich Adamczykowa (siostra Wiktora):

"Jan Kanty ur.1747 zarządzał kluczem przeworskim będącym własnością Ks.Zofii z Krasińskich Lubomirskiej – potem miał w dzierżawie wieś Halakówkę, ożenił się z Apolonią Hełczyńską, córką generalnego zarządcy Ks. Czartoryskich..."

Na parterze muzeum, na jednej ze ścian, wśród wielu innych wisi ta fotografia:

Podpis pod nią brzmi:

"Rodzina Markiewiczów – rzeźników

zamieszkałych przy ul.Bernardyńskiej 3

Antoni Markiewicz, żona Ewa, matka żony

Katarzyna Strutyńska – dyplomowana akuszerka"

No i proszę – nie wiem jak wyglądała Maria, córka Wiktora Janiszewskiego, ale wiem jak wyglądała kobieta, która odbierała jej poród. W akcie chrztu akuszerka Katarzyna Strutyńska jest wymieniona z imienia i nazwiska...

Poprzednim razem w Przeworsku było zimno, lał deszcz. Teraz panował skwar. Tylko w Bazylice chłód, spokój i cisza.

Tego samego dnia wybrałem się jeszcze do Sanoka.

Sanok – wyjazd pierwszy: 27.05.2013

Nie znałem wcześniej Sanoka. Przejeżdżałem przezeń raz, czy dwa kierując się w Bieszczady i to wszystko. Pamiętałem jednak, ze Ciocia Zosia Osiadaczowa o Sanoku wspominała. Teraz jechałem w konkretnych celach. Pierwszy cel to Urząd Stanu Cywilnego, gdzie chciałem skopiować akt zgonu Antoniego Janiszewskiego z ksiąg parafialnych. Sprawa została załatwiona szybko. Kopii nie udało się uzyskać, a to ze względu na przepisy o ochronie danych osobowych – urząd nie udostępnia ksiąg, od których zamknięcia nie upłynęło sto lat. Interesującą mnie księgę zamknięto w roku 1934, tak więc po kopię wybiorę się za lat trzydzieści jeden. Ale pozostawiłem w urzędzie wniosek o odszukanie aktu zgonu Filipiny Janiszewskiej (de domo Rychter-Pelikańczyk), matki Antoniego. Podałem datę początkową od której należało szukać – rok 1903. Taki wniosek wysnułem patrząc na znaną nam już fotografię, na której widnieje Filipina – to ta najstarsza:

Widząc dzieci (których daty urodzenia przecież znam) określiłem w przybliżeniu datę wykonania zdjęcia na 1905 rok. Ocena wieku może być niedokładna, więc dodałem dwa lata z tytułu możliwego błędu i stąd wziął się rok 1903.

Wniosek w urzędzie został, a my z Zosią pojechaliśmy do Archiwum Państwowego, naszego celu numer dwa.

To był mój debiut poszukiwawczy w jakimkolwiek archiwum. Nie bardzo wiedziałem jak zabrać się do rzeczy, ale dzięki pomocy pana tam pracującego poszło gładko. Zależało mi na danych dotyczących nauki Dziadka Mariana w C.K.Gimnazjum Wyższym w Sanoku. I dane są!

Źródło wiedzy to tzw.katalogi gimnazjalne. Sporządzano je corocznie dla każdej klasy w szkole, mają formę zeszytów formatu nieco większego niż A4. Po zebraniu zeszytów ze wszystkich klas danego roku szkolnego przybierały one formę grubej, kilkukilogramowej księgi

Pierwsza strona katalogu dla klasy Ib , do której w roku 1906/1907 uczęszczał Marian Janiszewski

I bliższe dane gimnazjalisty:

Są i dane ojca, Antoniego, czarno na białym jest napisane, czym się zajmował: "buchhalter fabryki w Sanoku przy ul.Kolejowej". Na innym dokumencie uzupełnienie: "urzędnik fabryki wagonów". Fabryka nosiła wtedy nazwę "Pierwsze Galicyjskie Towarzystwo Budowy Wagonów i Maszyn, przedtem Kazimierz Lipiński" Była największym tego typu zakładem w Monarchii Austro-Węgierskiej. A po II Wojnie Światowej to nasz swojski "Autosan", produkujący autobusy.

W klasie IIc, w roku szkolnym 1907/1908 młody Marian "przespał" drugie półrocze i był zmuszony repetować.

Wygląda na to, że repetował dwukrotnie – nie otrzymał promocji do klasy trzeciej także będąc uczniem klasy IIa w roku 1908/1909.

Ale do trzech razy sztuka, w roku szkolnym 1909/1910 klasę IIa ukończył, a w roku 1910/1911 był uczniem klasy IIIa. W trakcie roku szkolnego przeniósł się do Lwowa, a w dokumencie szkolnym widnieje data odejścia - 13.11.1910

Było to niedługo po śmierci ojca, Antoniego Janiszewskiego. Antoni zmarł 27.X, a pochowany został 29.X.1910. Decyzje w rodzinie zapadły szybko, przypuszczam, że było tak:

Siostra Antoniego, Maria była żoną inżyniera budownictwa, Władysława Adamczyka mającego stanowisko Radcy Budownictwa przy Namiestnictwie we Lwowie. Była więc zapewne dobrze sytuowana i pragnęła pomóc żonie zmarłego brata, która została sama z trójką dzieci. Wzięła więc do siebie Mariana, który trzecią i potem czwartą klasę ukończył już we Lwowie - w VII Gimnazjum (filia) – z niej świadectwo już prezentowałem.

Prócz świadectw Mariana odnaleźliśmy także w Archiwum Państwowym w Sanoku dokumenty dotyczące jego starszej siostry, Zofii Janiszewskiej. Zofia była uczennicą Prywatnego Wyższego Instytutu żeńskiego naukowo-wychowawczego. Klasę pierwszą ukończyła w roku 1908, drugą rok później:

                          

Po pracy w archiwum wyjeżdżałem z Sanoka mając pewność, że jeszcze tam wrócę...

Przeworsk – wyjazd pierwszy: 27.05.2013

Zanim doszło do wyjazdu były kontakty telefoniczne z kancelarią parafialną przy Bazylice p.w. Świętego Ducha w Przeworsku. Poszukiwałem informacji o śmierci Wiktora Janiszewskiego, mojego Prapradziadka. Ciotka Maria Adamczykowa napisała o nim, że był aptekarzem w Przeworsku i że zmarł w roku 1863. Data znamienna, więc nasuwa się pytanie – czy miało to związek z Powstaniem Styczniowym?

Kancelarię parafialną prowadzi Pan Stanisław Markowski – bardzo mu przy tej okazji dziękuję za okazaną pomoc. Pan Stanisław odszukał akt zgonu Wiktora. Okazało się, że zmarł on w roku 1861, a nie w 1863 – czyli bohaterem Powstania Styczniowego nie był.

Oto dokument:

Wiktor zmarł młodo, miał 40 lat. Przyczyna śmierci: "veneno se interficiens in delirio". Oznacza to, że chyba zginął śmiercią samobójczą po zażyciu trucizny, będąc w stanie zaślepienia, niepoczytalności...

Dlaczego?

Poczytałem trochę o dawnych aptekach i dawnych aptekarzach. Zamieszczam cytat z jednego z wydawnictw Podkarpackiej Izby Aptekarskiej:

"Życie nie rozpieszczało galicyjskich farmaceutów. Po ukończeniu trudnych i kosztownych studiów czekała na nich praca, trwająca po kilkanaście godzin na dobę, nocne pobudki w czasie bezustannego dyżuru i to wszystko bez dnia wolnego, bez urlopów i w dodatku za kiepską zapłatę.

Wielu farmaceutów-pracowników takiej presji nie wytrzymywało, a czasopisma aptekarskie donosiły w każdym niemal numerze o kolejnym młodym koledze, który otruł się strychniną, lub sięgnął po rewolwer by zakończyć swe złamane życie.

Ci jednak, którzy przetrwali ten początkowy, najtrudniejszy okres, z czasem hartowali się i zaczynali marzyć o własnej aptece. Zaczynał się czas wyrzeczeń, oszczędzania i wreszcie niełatwych starań o uzyskanie koncesji. Jednak nawet farmaceuta, nazywający się już dumnie „aptekarzem”, co dawniej oznaczało wyłącznie właściciela apteki, nie mógł być o swój los spokojny. Obroty większości aptek prowincjonalnych ledwie starczyły na utrzymanie rodziny, a powstanie w miasteczku konkurencyjnej drogerii często kończyło się kolejną wiadomością o koledze, który odebrał sobie życie i osierocił gromadkę małoletnich dzieci.

Warto pamiętać, że dawny, prowincjonalny aptekarz, częściej zastanawiał się nad tym, czy ubranie starszego dziecka wytrzyma jeszcze na młodszym, aniżeli – jaki nowy obraz kupić do swej kolekcji... "

Wiktor osierocił dwójkę dzieci - Antoniego i Marię.

Pan Stanisław odszukał także ich akty urodzenia:

To nie tylko informacje o dacie urodzenia i dacie chrztu. Jest nazwisko księdza który ochrzcił Antoniego - to Marceli Misiągiewicz (w Przeworsku jest ulica Misiągiewicza). Jest numer domu gdzie mieszkali – 137. Są nazwiska położnych – Katarzyna Harsche i Katarzyna Strutyńska. Dowiadujemy się też, że Antoniemu nadano rozbudowane imiona – Antoni z Padwy i Jan Nepomucen. Maria była dwojga imion – Marianna Romualda. Ochrzcił ja ksiądz Antoni Frączek. Rodzice chrzestni Antoniego to Antoni Misiągiewicz, poczmistrz (brat księdza ?) i Michalina, żona Karola Wysockiego. Rodzicom chrzestnym asystowali Aleksander Tarłowski i Rozalia, żona Jana Kotarskiego.

Mariannę do chrztu trzymali Karol Bielawski, właściciel dóbr Nehrybka i Marcela Dobiasz, żona lekarza. Asystenci to znany nam już poczmistrz Antoni Misiągiewicz i Hipolita Janiszewska. Ta ostatnia to siostra Franciszka Janiszewskiego, ojca Wiktora.

Dotarliśmy do Przeworska – lało cały czas. Odwiedziliśmy Bazylikę, gdzie chrzczono dzieci Wiktora, skąd odbył swą ostatnią drogę ( o ile miał pogrzeb katolicki – kiedyś samobójców traktowano surowiej niż dziś). Byliśmy także w kamienicy nr 6 przy Rynku, gdzie w połowie XIX wieku była jedyna w Przeworsku apteka. W niej mógł pracować Wiktor Janiszewski.

Gdzie pochowano Pradziadka Antoniego?

Na pół roku blog zawiesił działalność. Doszedłem do wniosku, że czas na stworzenie jego wersji papierowej i tym się zająłem. I oto powstała książeczka

Skromna, zaledwie sto stron, zawiera w zasadzie to samo, co zostało napisane na blogu. Zamówiłem kilkanaście egzemplarzy, powinno wystarczyć dla wszystkich zainteresowanych.

Dzięki książce wyszły na jaw nowe dokumenty. Dlaczego dzięki niej?

Wydawałoby się, że wszystko co tu piszę mam już w głowie, poukładane i uporządkowane. Otóż nie. Myśląc o pradziadku Antonim i o jego śmierci w 1910 roku, ulokowałem miejsce jego pochówku w Lwowie. Ba, przecież będąc we Lwowie rok temu, próbowałem odszukać jakieś ślady na cmentarzu Łyczakowskim. Nie znalazłem ich w dokumentach administracji cmentarza, choć jakiegoś Antoniego Janiszewskiego uprzejma pani urzędniczka wychwyciła w komputerowej ewidencji. Nie zgadzał się jednak rok śmierci, a próba odszukania nagrobka zakończyła się fiaskiem. Swoją drogą, nie zdawałem sobie sprawy, czym są poszukiwania nagrobków na takim cmentarzu. Olbrzymi cmentarz jest podzielony na pola. Numer pola miałem i wydawało się, że nie jest problemem przeszukanie obszaru o powierzchni jednego hektara – bo takiej mniej więcej wielkości są pola.

Ale to jest problem. Spacerując alejkami widzimy groby położone w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Te są w miarę dobrze utrzymane, napisy można odczytać. Za to próba wejścia do wnętrza pola przypomina zagłębianie się w dżunglę. Większość mogił jest zarośnięta, napisy na nagrobkach pozacierane, czasem nagrobków nie ma wcale. Trzeba też pamiętać, że cmentarz jest położony w terenie pagórkowatym, często sąsiadujące ze sobą groby dzieli różnica nawet i metra wysokości. Wprawdzie nie poddałem się od razu i eksplorowałem tę Łyczakowską dżunglę, ale bezskutecznie.

Miałem także świadomość, że dziadek Antoni wcale nie musiał być pochowany na tym cmentarzu, wszak w dawnym Lwowie były i inne nekropolie...

Można też próbować poszukiwań w lwowskich księgach parafialnych, ale gdzie one są? Część z nich znajduje się w posiadaniu Archiwum Głównego Akt Dawnych, lecz dostępu do nich na razie nie ma – trwa proces rejestrowania akt na mikrofilmach, dziś nie są jeszcze udostępniane. Wchodzi także w grę ochrona danych osobowych...

Olśnienie przyszło w trakcie przygotowywania tekstu do publikacji książkowej. Znalazł się w niej między innymi wiersz napisany przez siostrę Antoniego, Marię z okazji śmierci brata. Napis pod wierszem brzmi: „Napisałam we Lwowie po śmierci ś.p. Brata Antoniego 1910 r.”

Otóż to! Napisała we Lwowie, co nie znaczy że Antoni we Lwowie zmarł!

Następne skojarzenie. Przecież sam odnalazłem dokument świadczący, że Dziadek Marian (syn Antoniego) w roku szkolnym 1909/1910 uczęszczał do drugiej klasy gimnazjum. A gdzie?

Bynajmniej nie we Lwowie, a w Sanoku!

A więc... Antoni Janiszewski najprawdopodobniej zmarł w Sanoku i tam należało szukać...

Zadzwoniłem do kancelarii parafialnej w Sanoku, gdzie stwierdzono, że księgi parafialne są w posiadaniu Urzędu Stanu Cywilnego w tymże mieście. Zadzwoniłem więc tam. Poproszono mnie o powtórny telefon za godzinę. Po godzinie zatelefonowałem ponownie. I co? Pradziadek Antoni się odnalazł... Zmarł w Sanoku w dniu 27 października 1910 roku, w wieku pięćdziesięciu dwóch lat.

Informacje w księdze parafialnej podano po łacinie. Przyczyna śmierci - „marasmus”, czyli wyniszczenie, zapewne powstałe wskutek jakiejś ciężkiej choroby. Data śmierci – 27.X.1910. Data pogrzebu 29.X.1910. Jest także numer domu w którym mieszkał – 224.

Najważniejsze, że podano wiek zmarłego – 52 lata. A więc urodził się w roku 1858. Gdzie? Może w Przeworsku. Tak by wynikało z tekstu Ciotki Marii Adamczykowej, która pisze o Wiktorze, ojcu Antoniego, że był aptekarzem w Przeworsku i tam zmarł w roku 1863.

Tak więc następny etap poszukiwań – Przeworsk!